Phân tích vẻ đẹp sông Đà
Sông Đà trong tác phẩm Người lái đò Sông Đà của Nguyễn Tuân không chỉ là biểu tượng thiên nhiên hùng vĩ mà còn ẩn chứa vẻ đẹp đầy thử thách và hiểm nguy. Đặc biệt, hình tượng sông Đà hung bạo được khắc họa qua ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân đã để lại ấn tượng mạnh mẽ trong lòng độc giả.
Hãy cùng phân tích vẻ đẹp sông Đà hung bạo của dòng sông này để cảm nhận sự đối lập tuyệt vời giữa thiên nhiên và con người, cũng như tài năng miêu tả bậc thầy của nhà văn.
Phân tích vẻ đẹp sông Đà siêu hay
Nguyễn Tuân được biết đến như một nhà văn tài hoa với phong cách viết độc đáo. Ông có niềm đam mê đặc biệt với những vẻ đẹp dữ dội, mạnh mẽ của thiên nhiên và con người, để rồi khắc họa chúng một cách sống động trong từng trang viết.
Chính vì vậy, các tác phẩm của ông thường truyền tải sự hùng vĩ, kỳ vĩ hiếm có của thiên nhiên. Người lái đò sông Đà là một trong những tác phẩm tiêu biểu làm nên tên tuổi của Nguyễn Tuân. Đây là một đoạn trích xuất sắc thuộc Tùy bút Sông Đà, được xuất bản vào năm 1960.
Tác phẩm này là kết quả của chuyến đi thực tế đến vùng Tây Bắc, nơi Nguyễn Tuân tìm kiếm “chất vàng mười” trong thiên nhiên và những con người lao động nơi đây.
Nguyễn Tuân đã có cuộc gặp gỡ đầy bất ngờ với sông Đà trong chuyến công tác lên Tây Bắc. Dòng sông hiện lên trước mắt ông như một biểu tượng hùng vĩ của thiên nhiên. Chính vì thế, dù chỉ mới chạm mặt nhưng sông Đà đã như một người bạn tri kỷ của ông từ lâu.
Trong cảm nhận của Nguyễn Tuân, sông Đà là một dòng sông mang vẻ đẹp nguyên sơ với tính cách mạnh mẽ. Tác giả mở đầu đoạn trích bằng hai câu thơ đầy ấn tượng: “Chúng thủy giai đông tẩu – Đà giang độc bắc lưu”.
Trong Người lái đò sông Đà, Nguyễn Tuân dành toàn bộ tâm huyết để miêu tả vẻ đẹp dữ dội của sông Đà tại đoạn thượng nguồn. Đối với tác giả, đó là nơi dòng sông bộc lộ rõ nét nhất sự hung bạo, nghiệt ngã nhưng cũng đầy thách thức.
Tính cách dữ dội của sông Đà được Nguyễn Tuân thể hiện qua những ngôn từ mạnh mẽ, giàu nhịp điệu. Dòng sông ấy không chỉ có thác nước chảy xiết mà còn nổi bật bởi những vách đá hiểm trở, dựng đứng “đá bờ sông dựng vách thành”.
Để làm rõ hơn sự hùng vĩ của dòng sông, Nguyễn Tuân nhấn mạnh vào hình ảnh lòng sông ở đoạn này. Lòng sông hẹp đến mức tưởng chừng như bị bóp nghẹt, được ví như một cái yết hầu: “mặt sông chỗ ấy chỉ lúc đúng ngọ mới có mặt trời. Có vách đá thành chẹt lòng sông Đà như một yết hầu”.
Không dừng lại ở đó, tác giả còn miêu tả sự hẹp của lòng sông bằng hình ảnh: “đứng ở phía bờ bên này nhẹ tay đã có thể ném hòn đá qua bên kia vách. Có quãng con hổ, con nai còn có thể nhún một cái đã từ bờ bên này sang đến bờ bên kia”.
Chỉ miêu tả vẻ đẹp thực tế của sông Đà thôi chưa đủ, Nguyễn Tuân còn tái hiện một cách chi tiết cảm nhận của những người ngồi trên khoang đò khi đi qua đoạn sông hiểm trở. Ông viết: “đang mùa hè mà cũng thấy lạnh, cảm thấy mình như đứng ở hè một cái ngõ mà ngóng vọng lên một khung cửa sổ nào trên các tầng nhà thứ mấy nào vừa tắt phụt đèn điện”. Hình ảnh này cho thấy những vách đá dựng đứng đã làm thu hẹp không gian, khiến dòng sông như bị bóp nghẹt trong ánh nhìn từ trên cao.
So sánh của Nguyễn Tuân không chỉ chuẩn xác mà còn sống động, cho thấy ông đã quan sát dòng sông một cách kỹ lưỡng để truyền tải sự bí ẩn kỳ lạ đến độc giả.
Sự hoang sơ, dữ dội của sông Đà được Nguyễn Tuân nhấn mạnh qua âm thanh của gió. Tiếng gió không chỉ đơn thuần là âm thanh, mà như tiếng gầm rú của một thiên nhiên đầy bí hiểm, mang lại cảm giác rùng mình, gai người.
Bằng sự tài hoa của mình, ông viết: “dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió. Cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm”. Câu văn sử dụng cấu trúc móc xích, lặp lại, càng làm nổi bật sự hung bạo, tàn ác của dòng sông, như thể chỉ chực chờ để “lật ngửa bụng thuyền ra”.
Hình ảnh sông Đà trong tay Nguyễn Tuân hiện lên như một con quái vật dữ dội, luôn rình rập để nuốt chửng mọi thứ lại gần.
Những cái hút nước trên sông Đà cũng được Nguyễn Tuân phác họa đầy ấn tượng và kinh dị. Ông ví von: “những cái hút nước giống như cái giếng bê tông thả xuống sông để chuẩn bị làm móng cầu”. Những dòng nước xoáy đó được miêu tả không chỉ hung hiểm mà còn mang tính chất man rợ, như một cạm bẫy chết người.
Dường như sông Đà không còn là một dòng sông bình thường mà đã trở thành một con thủy quái khổng lồ, sẵn sàng uy hiếp bất kỳ ai dám lại gần. Vì vậy, “không thuyền nào dám men gần những cái hút nước ấy”.
Với những người lái đò, cái hút nước là nỗi ám ảnh lớn, họ chỉ muốn nhanh chóng lướt qua, tránh đối mặt với hiểm họa. Bởi nếu không, chỉ cần một giây chậm tay, chiếc thuyền sẽ bị hút xuống, lật úp và biến mất không dấu vết, để rồi vài phút sau, xác thuyền và người mới bị dòng sông cuốn phăng đến khuỷnh sông phía dưới.
Dưới ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân, âm thanh của thác nước trên sông Đà được khắc họa như một yếu tố làm tăng thêm vẻ hung bạo, dữ dội của dòng sông. Tiếng nước thác không còn là âm thanh tự nhiên mà trở thành tiếng gầm rú của một con quái vật nơi đầu nguồn, vang vọng và ám ảnh đến cả tâm trí của những người lái đò qua đây.
Chưa kịp đến thác, tiếng nước réo đã như báo trước mối nguy hiểm, mỗi lúc một gần, mỗi lúc một lớn, dồn dập và đáng sợ. Có lẽ khó có nhà văn nào ngoài Nguyễn Tuân có thể miêu tả một cách chân thực và sống động đến vậy, khiến độc giả không khỏi rùng mình trước nét dữ dội của thiên nhiên.
Nghe tiếng thác, người đọc có thể liên tưởng đến tiếng ai oán, trách móc của những con người xấu số. Nguyễn Tuân nhân cách hóa dòng sông, biến tiếng thác nước thành những lời van xin, oán trách, khiêu khích, thậm chí giọng điệu gằn đầy chế nhạo.
Với ông, dòng sông không chỉ là một thực thể vô tri mà đã trở thành một sinh thể, mang những cảm xúc, những cung bậc sống động như con người.
Cao trào được đẩy lên khi tiếng thác từ dịu dàng, nhẹ nhàng bỗng chuyển thành một âm thanh cuồng loạn, đáng sợ. Nguyễn Tuân viết: “Nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu và rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm thét với đàn da trâu cháy bùng bùng”.
Với sự liên tưởng táo bạo và độc đáo, ông đã dùng hình ảnh của lửa để tả nước, lấy rừng để tả sông, một cách diễn đạt vượt ngoài mọi khuôn khổ thông thường. Những hình ảnh ấy không chỉ lột tả được sự hung bạo của sông Đà mà còn thể hiện tài năng và sự sáng tạo thượng thừa của Nguyễn Tuân.
Không dừng lại ở âm thanh, sự hung bạo của sông Đà còn được tác giả khắc họa qua hình ảnh những bãi đá. Với nghệ thuật nhân hóa, Nguyễn Tuân đã biến những tảng đá vô tri, vô giác trở thành những thực thể sống động, mang tính cách riêng.
Từ bao đời nay, những bãi đá như mai phục trong lòng sông, luôn sẵn sàng “nhổm cả dậy” mỗi khi thấy thuyền xuất hiện, như một đội quân hùng mạnh đang âm mưu “vồ lấy” và lật đổ thuyền.
Sự miêu tả đầy sức sống này không chỉ khiến người đọc cảm nhận rõ sự nguy hiểm của thiên nhiên mà còn thấm thía sự tài hoa và tinh tế của Nguyễn Tuân trong từng câu chữ.
Dưới ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân, những tảng đá vô tri trên sông Đà bỗng trở nên sống động với những tính cách rõ nét. Ông miêu tả: “mặt hòn đá nào trông cũng ngỗ ngược, hòn nào cũng nhăn nhúm méo mó hơn cả cái mặt nước chỗ này”.
Với sự sáng tạo độc đáo, Nguyễn Tuân đã sử dụng những phẩm chất và tính từ vốn chỉ dành cho con người để khắc họa ngoại hình và “tính cách” của những hòn đá.
Dường như mỗi tảng đá trên dòng sông đều mang một nhiệm vụ riêng, được tác giả nhân cách hóa: “trông tưởng như nó đứng nó ngồi nó nằm tùy theo sở thích tự động của đá to đá bé. Nhưng hình như sông Đà đã bàn giao việc cho mỗi hòn”.
Những tảng đá không chỉ mang vẻ hoang dại mà còn tạo nên một “trùng vi thạch trận” đầy hiểm nguy. Hình ảnh các phiến đá xếp thành trận địa khiến bất cứ ai đi qua cũng cảm thấy rợn người.
Nguyễn Tuân còn khéo léo sử dụng từ ngữ như “hai đứa” để gợi liên tưởng đến một đội quân đang bày binh bố trận, chuẩn bị cho một cuộc chiến sinh tử. Điều này càng làm nổi bật sự hung bạo, đáng sợ của thiên nhiên tại nơi đây.
Hòa cùng trận địa đá là âm thanh vang dội của dòng sông: “mặt trước hò la vang dậy quanh mình”. Sự dữ dội của dòng sông và bãi đá buộc những người lái đò, dù kinh nghiệm dày dạn, cũng phải dốc hết sức để vượt qua. Nguyễn Tuân so sánh việc vượt thác như cưỡi một con hổ, đầy nguy hiểm và thử thách.
Dòng sông mở ra năm cửa trận, trong đó chỉ có một cửa sinh nằm ẩn mình phía tả ngạn. Ông miêu tả việc vượt thác với ngôn từ mạnh mẽ: “nắm chặt lấy cái bờm sóng đúng luồng rồi, bám chắc lấy luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh”. Đó là một cuộc chiến mà chỉ những người lái đò gan dạ, dày dạn kinh nghiệm mới có thể chiến thắng.
Vẻ đẹp hung bạo của sông Đà chính là một biểu tượng trường tồn theo thời gian, khiến bất kỳ ai chiêm ngưỡng cũng không khỏi ấn tượng. Dù đôi khi cuồng nộ, dữ dội như một con thủy quái, dòng sông vẫn mang trong mình sự kiêu hãnh và niềm tự hào khó tả.
Chỉ qua ngòi bút tài hoa, tinh tế của Nguyễn Tuân, những nét đẹp kỳ vĩ và đầy sức sống của sông Đà mới được khắc họa trọn vẹn, sống động đến vậy.
Bằng góc nhìn chân thực và khách quan, Nguyễn Tuân đã vẽ nên một bức tranh vừa chân thực vừa hùng vĩ về sông Đà, giúp người đọc không chỉ hình dung mà còn cảm nhận được sự cuốn hút đặc biệt của dòng sông này. Đọc những trang tùy bút của ông, ta như được đặt chân vào thực cảnh, trải nghiệm trực tiếp sự dữ dội, hung bạo đầy thách thức của thiên nhiên.
Chính sự khắc nghiệt ấy đã khiến sông Đà trở thành một dấu ấn khó phai trong lòng người đọc. Và qua tác phẩm này, Nguyễn Tuân như đã tìm thấy “chất vàng mười” mà ông luôn khao khát, chất vàng tinh khiết từ thiên nhiên và những trải nghiệm chân thực của cuộc sống.