Ý nghĩa hoa mai ngày tết là gì? Kỹ thuật trồng hoa mai đẹp
Việc lựa chọn cây mai để thờ cúng và trang trí nhà cửa của người Việt không hề tình cờ. Hoa mai trong dịp Tết Nguyên Đán, nhất là ở Nam Bộ, mang một ý nghĩa linh thiêng và trọng đại. Hãy cùng tìm hiểu ý nghĩa sâu sắc này qua bài viết dưới đây.
Tìm hiểu nguồn gốc và đặc điểm hoa mai
Nguồn gốc hoa mai
Trong tiếng Anh, hoa mai được gọi là “Apricot Flowers” và có tên khoa học là Ochna integerrima. Được biết đến với cái tên phổ biến khác là cây hoàng mai, cây mai thuộc họ Mai (Ochnaceae) và rất được ưa chuộng trong dịp Tết Nguyên Đán ở Việt Nam, đặc biệt là tại miền Nam.
Cây mai phân bố chủ yếu ở các khu rừng thuộc dãy Trường Sơn, Đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh như Quảng Nam, Đà Nẵng, Khánh Hòa. Các vùng cao nguyên của Việt Nam cũng có một số lượng nhất định cây mai sinh sống.
Nguồn gốc của hoa mai bắt nguồn từ Trung Quốc, nơi chúng đã xuất hiện khoảng hơn 3000 năm trước. Theo ghi chép của Phí Cung Ấn trong thời Minh, tác phẩm “Trân hương bảo ngự” có đoạn: “Đắc Kỷ ái lãm hàn mai. Trụ tằng ngự tuyết đồng lãm chi” có nghĩa là “Đắc Kỷ thích ngắm hoa mai trong tiết trời giá lạnh. Trụ vương thường đội tuyết cùng ngắm.”
Hoa mai từ lâu đã được người Trung Quốc yêu thích, không chỉ được xem là một trong nhóm “Tuế hàn tam hữu” cùng với Tùng, Cúc mà còn được trân trọng như là quốc hoa.
Ban đầu, hoa mai có những cái tên hoa mỹ dựa trên đặc trưng của hoa như “Yên chi mai” chỉ loài hoa mai màu đỏ hồng, “Thủy tiên mai” chỉ loài hoa mai có 6 cánh tròn giống như hoa thủy tiên, và “Lục ngạc mai” là loài mai có đài hoa màu xanh đậm. Hoa mai ở Trung Quốc được phân thành 4 loại chính là: Bạch mai, Thanh mai, Hồng mai và Mặc mai.
Hoa mai ban đầu là cây hoang dại, thích nghi tốt với điều kiện khí hậu nhiệt đới và có khả năng sinh trưởng mạnh mẽ. Người ta nhận thấy rằng nếu cây mai được chăm sóc cẩn thận, hoa nở sẽ rất đẹp và cây có tuổi thọ cao.
Do đặc điểm rụng lá vào cuối mùa đông và nở hoa đầu mùa xuân, cây mai thường được trồng làm cây cảnh trong dịp Tết Nguyên Đán ở châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng.
Đặc điểm của cây mai vàng
Hình dáng cây
Cây mai với dáng vẻ thanh tú, là loại cây đa niên có thể sống và phát triển tốt qua hàng trăm năm. Cây mai vàng là loại cây thân gỗ với thân cứng và cành có phần giòn, có thể được uốn để tạo dáng.
Thân cây nhám với nhiều cành và nhánh. Nếu để mọc tự nhiên, cây mai trồng từ hạt có thể đạt chiều cao tối đa từ 20 đến 30m. Gốc cây khá lớn, và bộ rễ của cây mai vàng lồi lõm, có khả năng xuyên sâu từ 2 đến 3m.
Lá mai
Lá mai là loại lá đơn, mọc so le, có hình dáng trứng thuôn dài. Lá có màu xanh tươi, trong khi mặt dưới của lá có màu vàng nhạt.
Hoa mai
Hoa mai là loại hoa lưỡng tính, mọc từ kẽ lá và hình thành thành chùm. Ban đầu, hoa mai phát triển là hoa cái, sau đó các bông hoa cái nở rộ để lộ ra những chùm nụ màu xanh non.
Trong khoảng một tuần, các nụ này sẽ nở thành hoa mai vàng rực rỡ. Mỗi hoa thường có 5 cánh mỏng manh, nhưng một số bông đặc biệt có thể có tới 9 – 10 cánh. Hoa mai thường chỉ nở trong ba ngày rồi tàn.
Thời gian nở
Mặc dù hoa mai thường nở vào mùa xuân, nhưng do biến đổi thời tiết, sự nở hoa có thể không đều, dẫn đến tình trạng cây nở sớm hoặc hoa nở không đúng mùa. Không phải tất cả hoa đều đậu quả. Nếu hoa đậu quả, sau khi tàn, bầu noãn của hoa sẽ phình to và cuối cùng sẽ kết hạt.
Ý nghĩa hoa mai ngày Tết ở miền Nam
Từ bao đời nay, cây mai đã trở thành một phần không thể thiếu của làng quê Việt Nam, gắn liền với đời sống và văn hóa của người dân từ khi tổ tiên khai hoang lập ấp.
Cây mai, với khả năng ươm mầm và đâm rễ sâu vào lòng đất, luôn kiên cường không khuất phục trước gió bão, dù thời tiết có khắc nghiệt đến đâu cũng vẫn kiên trì vươn lên, nở hoa vào đầu mùa xuân, mang lại sắc hương ngọt ngào, tràn đầy sức sống.
Cây mai từ lâu đã được ông cha ta coi là biểu tượng của bản lĩnh và đạo lý ân nghĩa, thể hiện sức sống bền bỉ qua bao thăng trầm của thời gian để đơm hoa kịp thời vào đầu xuân. Theo truyền thuyết, trước khi viên tịch, Thiền sư Mãn Giác đã viết:
“Chớ tưởng xuân tàn hoa rụng hết
Đêm qua sân trước một nhành mai.”
Câu thơ này phản ánh niềm tin rằng dù xuân có tàn, hoa có rụng, thì vẻ đẹp và sự sống của hoa mai vẫn hiển hiện qua từng nhành hoa nở rộ bất ngờ, mang lại niềm vui và hy vọng. Cây mai vàng, với sắc vàng tươi tượng trưng cho sự giàu sang, phú quý, thường được các gia đình trưng bày trong nhà vào dịp Tết Nguyên đán với mong muốn một năm mới tràn đầy phồn vinh và hạnh phúc.
Như vậy, cây mai không chỉ đơn thuần là một loại cây cảnh, mà còn là một phần tinh túy trong tâm thức và văn hóa của người Việt, thể hiện ước vọng về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc và thịnh vượng.
Cách trồng cây mai đúng kỹ thuật
Kỹ thuật nhân giống cây mai vàng
Cây hoa mai có thể nhân giống bằng nhiều phương pháp, trong đó hai cách phổ biến là gieo hạt và chiết cành. Mỗi phương pháp này đều có những ưu điểm và hạn chế riêng biệt đối với cây mai.
Phương pháp gieo hạt: Khi áp dụng phương pháp này, bạn sẽ thu được nhiều cây con và chúng có khả năng sống lâu, từ 30 đến 40 năm, nếu được chăm sóc và phát triển tự do, giúp tiết kiệm công sức và thời gian.
Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp gieo hạt là cây con thường không giữ được các đặc tính tốt của cây mẹ như kích thước và màu sắc hoa, số lượng cành…
Phương pháp chiết cành: Ưu điểm của phương pháp này là giúp cây con giữ nguyên được các đặc tính của cây giống ban đầu. Quá trình chiết cành bắt đầu bằng việc chọn lấy một cành khỏe mạnh, sau đó cắt một khoanh vỏ dài từ 3 đến 4cm, chú ý không để lưỡi cắt chạm vào phần gỗ.
Bọc vết cắt bằng hỗn hợp đất, xơ dừa và phân chuồng đã ủ hoai, sau đó duy trì tưới nước đều đặn. Khoảng ba tháng sau, khi bộ rễ đã phát triển đầy đủ, cành đó mới được cắt rời khỏi cây mẹ để trồng riêng.
Cả hai phương pháp này đều có những ưu và nhược điểm cần được xem xét kỹ lưỡng để chọn lựa phương pháp phù hợp nhất với mục đích và điều kiện nhân giống cây mai của bạn.
Kỹ thuật trồng cây mai vàng
Khi trồng cây mai, việc đảm bảo khoảng cách giữa các cây là rất quan trọng để từng cây có thể phát triển một cách toàn diện. Đất trồng cây cũng cần được chuẩn bị kỹ lưỡng, bao gồm độ ẩm, mùn và chất dinh dưỡng cần thiết. Bạn có thể làm giàu đất bằng cách trộn thêm xơ dừa, tro trấu, than bùn và phân chuồng đã hoai mục.
Mai vàng là loại cây có khả năng chịu hạn tốt, do đó bạn chỉ cần tưới nước hai lần mỗi ngày vào buổi sáng và buổi tối, với lượng nước vừa phải để tránh tình trạng cây bị héo úng hoặc ngập nước.
Trong quá trình trồng, bạn cần bón phân đầy đủ các chất như đạm và lân thay vì kali để cây phát triển khỏe mạnh. Sử dụng phân NPK theo lượng phù hợp, bón xa gốc cây và bón định kỳ khoảng 2-3 lần mỗi tháng là thích hợp.
Bón phân vào mùa mưa sẽ giúp cây hấp thu dinh dưỡng tốt hơn. Ngoài ra, sau khi thay đất cho cây khoảng 3-4 tháng, bạn nên bón thêm phân chuồng hoặc phân gia súc như gà, vịt để cung cấp dinh dưỡng cho cây phát triển tốt hơn.
Kết luận
Mai vàng đã trở thành lựa chọn ưa thích của người Việt trong việc dâng lên tổ tiên và trang trí nhà cửa vào dịp Tết, biểu tượng cho sự bền bỉ, niềm tin vào cuộc sống và sự an bình. Loài hoa này mang ý nghĩa mong ước cho một năm mới ngập tràn hạnh phúc, thịnh vượng và may mắn.
